Ξηροφθαλμία

Η ασθένεια που ονομάζεται Ξηροφθαλμία

Το σύνδρομο του ξηρού οφθαλμού είναι μια παθολογική κατάσταση πιο συχνή απ’ ότι νομίζουμε.

Από στατιστικές, το 25% των ασθενών που πραγματοποιούν οφθαλμολογική εξέταση πάσχουν από κάποιας μορφής ξηροφθαλμία. Οι βασικοί παθογενετικοί μηχανισμοί οφείλονται είτε σε προβληματική παραγωγή δακρύων, είτε σε απώλεια λόγω εξατμίσεως. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει το σ.Sjorgen και οι άλλες συνήθεις επίκτητες καταστάσεις ανεπαρκούς παραγωγής δακρύων. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν παθήσεις μεϊβομιανών αδένων, υπερβολική έκθεση, χρήση φακών, έκθεση σε ερεθιστική ατμόσφαιρα κ.λ.π.

Τύποι Ξηροφθαλμίας

  • Ξηροφθαλμία βαριάς μορφής
  • Ξηροφθαλμία μέτριας μορφής
  • Ξηροφθαλμία ελαφράς μορφής
  • Παροδική, μη ειδική ξηροφθαλμία
  • Ειδικές περιπτώσεις

Ξηροφθαλμία βαριάς μορφής και συχνότητα

Μη αναστρέψιμες βλάβες της επιφάνειας του κερατοειδούς.

Η συχνότητα εμφάνισής της είναι περίπου 1/1000 του ενήλικου πληθυσμού. Τα κλινικά συμπτώματα είναι εμφανέστατα, γι’ αυτό η διάγνωσή τους είναι άμεση.

Ξηροφθαλμία μέτριας μορφής και συχνότητα

Αναστρέψιμες βλάβες της επιφάνειας του κερατοειδούς.

Η συχνότητα εμφάνισής της είναι περίπου 5/1000 του ενήλικου πληθυσμού.

Ξηροφθαλμία ελαφράς μορφής και συχνότητα

Με ή χωρίς βλάβες στην επιφάνεια του κερατοειδούς.

Η συχνότητα εμφάνισής της είναι περίπου 30/1000 του ενήλικου πληθυσμού.

Οι περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις περνούν απαρατήρητες. Αυτή η μορφή παρουσιάζεται γενικά όταν ο ασθενής υποβάλλεται σε καταστάσεις χρόνιου ερεθισμού που συνηθίζονται σήμερα στο περιβάλλον μας : κλιματιστικά μηχανήματα, φακοί επαφής, λήψη φαρμάκων.

Παροδική, μη ειδική ξηροφθαλμία

Πολύ συχνά, περιβαντολογικοί παράγοντες όπως η μόλυνση της ατμόσφαιρας, η σκόνη, η “οπτική εργασία” μπροστά σε οθόνες ηλεκτρονικών υπολογιστών, μπορεί να προκαλέσουν μια παροδική, μη ειδική ξηροφθαλμία.

Επίσης αυτή μπορεί να προκληθεί από αεροπορικά ταξίδια ή οδικά ταξίδια, δραστηριότητες στη φύση και πιθανές μεταβολές της υγρασίας.

Ειδικές περιπτώσεις

Χρήστες φακών επαφής

Ευαισθησία στα συντηρητικά

Μετεγχειρητικά σε περιπτώσεις διαθλαστικής χειρουργικής ( PRK, LASIK )

Σύνδρομο Sjorgen και συχνότητα

Το σύνδρομο Sjorgen (ΣΣ) είναι ένα συστηματικό αυτοάνοσο νόσημα που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα ξηρότητας ( ξηροφθαλμία και ξηροστομία ) και είναι δυνατόν να συνοδεύεται από άλλα αυτοάνοσα νοσήματα ( ρευματοειδή αρθρίτιδα, συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, προϊούσα συστηματική σκλήρυνση κλπ.) Η αλληλεπίδραση νευρικών και ανοσολογικών παραγόντων επηρεάζει την έκκριση των δακρυϊκών αδένων και συμβάλλει στην παθογένεια των συμπτωμάτων ξηρότητας του ΣΣ.

Σύμφωνα με τα κριτήρια του San Diego, η συχνότητα του ΣΣ είναι περίπου 0.5%, ενώ για την Ευρωπαϊκή Ομάδα Μελέτης η συχνότητα του κυμαίνεται από 3% έως 5%.

Ποια είναι τα στρώματα της δακρυϊκής στοιβάδας;

Η φυσιολογική δακρυϊκή στοιβάδα αποτελείται από τρία στρώματα που είναι τα εξής :

  1. Στρώμα βλεννίνης
  2. Υδατοειδές στρώμα
  3. Λιπιδικό στρώμα

Τι είναι το στρώμα βλεννίνης και οι ποιες οι λειτουργείες του;

Βρίσκεται σε επαφή με τα κύτταρα του επιθηλίου του κερατοειδούς.

Οι λειτουργείες του είναι οι εξής :

  • Να ομαλοποιεί την επιφάνεια του κερατοειδούς που είναι ανώμαλη εξαιτίας των μικρολάχνων των επιθηλιακών κυττάρων, μετατρέποντας την έτσι σε μία λεία διαθλαστική επιφάνεια.
  • Να μετατρέπει τον κερατοειδή από υδρόφοβο σε υδρόφιλο, γεγονός που επιτρέπει μια ομοιογενή κατανομή του υδατώδους στρώματος.
  • Να λιπαίνει τον κερατοειδή, ώστε να διευκολύνεται η ολίσθηση των βλεφάρων και να παγιδεύει μικροοργανισμούς και ξένα σωματίδια.

Τι είναι το υδατοειδές στρώμα και οι ποιες οι λειτουργείες του;

Είναι το ενδιάμεσο στρώμα της δακρυϊκής στοιβάδας.

Έχει ως λειτουργίες :

  • Τη θρέψη του επιθηλίου του κερατοειδούς
  • Καθαρτική λειτουργία
  • Αντιμικροβιακή λειτουργία

Τι είναι το λιπιδικό στρώμα και οι ποιες οι λειτουργίες του;

Είναι το εξωτερικό στρώμα της δακρυϊκής στοιβάδας.

Οι λειτουργίες του είναι :

  • Να αποτρέπει την εξάτμιση του δακρύου, και κατά συνέπεια να επιμηκύνει το χρόνο παραμονής του στην επιφάνεια του οφθαλμού.
  • Να αυξάνει την επιφανειακή τάση της δακρυϊκής στοιβάδας, αποτρέποντας έτσι την πτώση της.

KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΑΝΤΑΡΑΚΗΣ M.D., F.E.B.Oph
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ
FELLOW OF THE EUROPEAN BOARD OF OPHTHALMOLOGY
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ
ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ